GEÇMİŞ ÖMÜR*

Kazak Türklerinin 1690’lı yıllardan başlayarak Rus istilasının karşısındaki tutumlarını, öncü kişilerin ve bağlı toplulukların yaşadığı kırılma noktalarını anlatan Ülker adlı destansı betiğin girişinde Prof. Dr. Sadık Tural, işgalcilerin düşüncesini şu sözlerle açıklar: “Gerek çarlık, gerek Sovyet önemindeki tez şuydu: Türk soylu halklar, atlı kavimler olarak geniş bozkırlarda, tembel, aklını işletmeden yaşayan, bir medeniyet üretememiş ve üretemeyecek olan insan topluluklarıdır.” 

Türkçeye Abiş Kekilbayuli yazılışıyla aktarılan yazar ve devlet adamı Abiş Kekilbayoğlu, adını Rusça Abiş Kekilbayev yapan düzenin, Kazak Türkleri üzerindeki etkisini, Abilkayır kişisi ve onun çağdaşları üzerinden anlatır, iki ciltlik uzun, Ülker romanında.

İyisi kötüsü, acısı tatlısı derken, göreceli olarak bir gün ansızın bitiveren Rus sömürgeciliği, Kazak Türklerini yeni yol ayrımlarıyla baş başa bıraktı. Tek elden sömürülen Türk soylu halkların diğer yurtları gibi Kazakeline de yeni “sömürgenler” akbabalar gibi üşüştü.

Buna karşın, yurdundan ve yurttaşından ayrı düşmemiş dirençli, aydınlık bakışlı Kazaklar bu karmaşa ortamını fırsata dönüştüren iyi çabalara girişti. O çabaların güzel sonuçlarının alındığı alanlardan biri de sinema oldu.

Kazak Türklerine unutturulmaya çalışılan kimlik değerleriyle yeniden buluşmanın ana taşıyıcısı olan destansı kurmacalar, birbiri ardına gösterime girdi.

On yıllarca yinelenen “göçebeler” mitomanyasının tersine, Kazak Türklerinin uygarlığının derinliğinden güç alan yapıtlar ortaya çıkarıldı.

Cesur Yürekli Bin Bala adıyla Türkiye’de gösterilen Min Bala kurmacasından sonra çekilen Anaya Giden Yol, Akan Satayev yönetmenliğiyle Tomris Hatun filminden önce çekilen destansı bir yapıt.

“Ötgen ömir kuv sokpak, Kıdıradı talaydı.” Abay
* -Geçmiş ömür ıssız bir yol, Dolaşır Niceleri.-“