VARLIĞINI ARMAĞAN EDENLER

“Çete”, Türk sinemasına bir dönem önemli katkılar sunan, yapımcı ve yönetmen Çetin Karamanbey yorumuyla Yeşilçam kurmacası olarak, 1950 yılında sinemalarda gösterime giren bir öykü.

“Çete”, gerçekte saygın bir anlamı olmasına karşın, türlü nedenlernen birleşen kötücül çabayla, anlam yitimine uğratılmış, değersizleştirilmiş bir söz. Oysa “çete”, Türk Kurtuluş Savaşında, kadını, erkeği, çocuğu, yaşlısıyla bir araya gelmiş savunma birliklerinin adıdır. Varlıklarını Türk varlığına adamış, yurdu, yurttaşı için özünü cepheye sürmüş kahramanları tanımlar “Çete”. Kahramanmaraş’ta her yıl 12 Şubat günü kutlanan Kurtuluş Günü, “Çete Bayramı” olarak adlandırılır. Ahmet Hamdi Tanpınar deyişiyle, “Maraş’ın ve Maraşlıların Bayramı”; günümüzde de aynı kutlu anılarla, “Çete Bayramı” adıyla kutlanır.

Osmanlının güney bölgelerinde Fransız İşgaline karşı direnen ordu-milletin, yurt savunması çabasını aktaran ve dönemin geniş açılı görünümünü aktaran Çete, Gurbet Hikayeleri, Yer Altında Dünya Var, Memleket Hikayeleri gibi yapıtlarıyla bilinen Refik Halit Karay’ın, ilk baskısı 1939 yılında yayınlanan romanının, siyah-beyaz sinema uyarlaması.

Türk sinemasının, otör yönetmen denince ilk akla gelen adı Metin Erksan’ın ağabeyi olan Çetin Karamanbey, ikinci dünya savaşı sonunda başladığı sinemanın, değişik mesleklerinde edindiği deneyimlerle, 1950-1960 arasında, Çete ile birlikte İstanbul Canavarı, İki Ateş Arasında, Merhaba Gençlik adlı kurmacalarını; yetmişli yıllarda ise Yaşamak Haram Oldu, Mezarım Mermerden Olsun gibi duygusal, ezgisel yanı ağır basan yıldız filmlerini Türk sinemasına kazandırdı.