MOĞOL

Geçerli sinema kuramlarının hemen hepsinin çıkış yeri olan Sovyet sinemasından temel alarak büyüyen sinemacılar, bağımsızlık sonrası yakalanan yeni yapım olanaklarıyla, birbiri ardına üst düzey yapımlarla, dünyanın en büyük yaymaca kuruluşu olan Holivud’un etkisini bir hayli sarstılar.

Sovyet etkisinde yetişen iki büyük sinemacının, Sergey Bodrov’la Arif Aliyev’in, Holivud kurmacalarının pabucunu dama atan nitelikteki yapıtı “Cengiz Han / Moğol” bunlardan biri. Kazakistan öncülüğünde çok uluslu bir yapım olarak 2007 yılında izleyiciyle buluşan Cengiz Han, içeriğinden biçemine değin, sinemanın ne olduğunun da yanıtı gibi oldu.

Küresel güç diye dayatılan egemenlerin, kendi güçlerini sürdürme, etki alanlarını genişletme adına; bilgiyi sınırlandıran, kimi yerleri karartıp, istediklerini öne çıkaran tutumlarını yayma alanı olan Holivud yapımlarının tersine, Cengiz Han, sanatı ve doğru bilgiyi öne çıkaran bir yapıt olarak öne çıktı.

Cengiz Han’ın çocukluk çağını anlatan kurmacada, yer seçimleri, oyuncu seçimleri gibi kurguyu güçlendiren katmanların katkısı olağanüstü düzeyde. Görüntülerin çerçeveleri, derinlikleri, doğru ışığın katkısıyla oluşturulmuş kavrayıcı boyaklarıyla izleyiciyi kolaylıkla yakalayan etkiyi oluşturan ustalıkların başında geliyor.

Sergey Bodrov’un sinema bilgisine, bir başka sinema bilgesi Arif Aliyev’in yazdığı öykünün kurgusu eklenince, Cengiz Han, birbirini tamamlayan ustaca dokunuşların gösteri alanı oluveriyor. Ufku açık alanların yetiştirdiği önderleri, hangi koşulların, nasıl etkilediğini yansıtması açısından da görüntüler olağanüstü güzellikte.

Özgün, geleneksi müzikleri, doğrudan Cengiz Han’ın diliyle aktarılan konuşmaları; aslına uygun bakışları, tavırlarıyla bölgeden seçilen oyuncuları: belgesel duyarlılığıyla yazılmış anlatısı ilk kurmacayı gerçekçi etki yaratan bir yapıt olarak belleklere yerleştirdi.

Yaşamına Timuçin olarak başlayan Yesügey’in oğlunun, “Cengiz Han” oluşuna değin geçen çağ içerisinde yaşanılanların ilk dönemi, bu ilk kurmacanın konusu. Yönetmen ve yazarın bunu bir üçleme ile tamamlayacakları bilgisi kamuyla paylaşıldı.

Bu açıklamaya göre, küçük yaşta yetim kalan Timuçin’i, yaşanılabilir dünyanın tek egemen yetkesine dönüştüren olayları; onu “sonsuz deniz” sıfatıyla, “Cengiz” diye ululayan halkının arasında yükselişini, gelecek iki kurmacada izleyeceğiz.