ANARKAY BOZKIRI
Kırgız Türklerinin sineması, yürekten gelen çabaların sonucu.
“Havasına, suyuna, taşına toprağına”, yurduna yurttaşına gönülden bağlı özgün sanatçılar yetiştirmiş bir kaynak.
Yazanı, oynayanı, çekeni kim varsa, gönlünde aslan yatan sevdalı kişiler.
Birlikte uğraşmışlar, öğrenmişler, denemişler, harlı bir ocak gibi kıvılcımlar saçmışlar, geriye pek çok harika yapıtlar bırakmışlar.
Kırgız Türkçesiyle “Botogöz”, o dönemin filmlerinden biri.
Botogöz, yanlış bir seçimle “Deve Gözü” diye aktarılmış, aslı gibi kalmalıydı: Çünkü her ne kadar unutulmuş görünse de, küçük söyleniş farkıyla Türkiye Türkçesinde de aynı söz var: Boto/potu(k)
Merhum Bolotbek Şamşıyev’in çocuk oyuncu olarak yer aldığı Botogöz kurmacasının yönetmeni çok genç yaşta yaşamdan kopan Larisa Şepitko.
Cengiz Aytmatov’un aynı adlı öyküsündün uyarlanan kurmaca, dönemin koşulları içerisindeki Kırgız yaşamından izler taşır:
Oysa, ben ne diyordum kendi kendime: Hey gidi bakir topraklar! Uçsuz bucaksız el değmemiş engin ovalar!
Bu coşkuyu veren hep o tarih öğretmenimiz Aldiyarov idi. Bakın nasıl anlatmıştı bize Anarkay bozkırını:
“…Yüzyıllardan beri el sürülmemiş Anarkay bozkırı. Kurday yaylasından başlar, tâ Balkaş gölünün sazlı, makili kıyılarına kadar uzanır. Baştanbaşa pelin otlarıyla kaplıdır. Yazılanlara, anlatılanlara göre, buraya dalan sürüler, hiçbir iz bırakmadan kaybolup giderlermiş. Uzun yıllar yabani at sürüleri dolaşmış durmuş oralarda.
Anarkay, geçmiş çağların sessiz tanığı, büyük savaşların meydanı, göçebe oymakların anayurdudur. Günümüzde Anarkay bozkırı hayvancılık için çok elverişli, zengin bir bölge olmaya hazırdır…”
Anarkay konusunda öğretmenimizin bu coşkulu konuşması uzar giderdi.
“Dingin Yerleşkeler” gibi “Dingin Kurmacalar” akımı olsaydı, Botogöz onlar arasında kendine kolayca yer bulurdu.
Türkçe Adı: Deve Gözü
Özgün Adı: Зной (znoy)
Diğer Adı: Ботогөз (Botogöz)
Yönetmen: Larisa Şepitko
Öykü: Cengiz Aytmatov (Deve Gözü)
Senaryo Yazarı: Yusif Olşanskiy, Larisa Şepitko, İrina Povolatskaya
Görüntü Yönetmeni: Vladimir Arhangelskiy
Kurgu Yönetmeni: L. Felonova
Oyuncular: Bolotbek Şamşıyev (Kemal), Nurmuhan Canturin (Abakır Curayev), Klara Yusupcanova (Halife), Kumbolot Dosumbayev (Şeyşen), Yusuf Ahmetov, Darkul Kuyukova (Aldey), K. Yesenov (Sadabek), Roza Tabaldiyeva, Sadıkbek Camanov
Müzik: Roman Ledenev
Sanat Yönetmeni: Aleksey Makarov
Yapım: 1962 – Kırgızistan SSC
Süresi: 76’
