TÜRK YURTLARI

Tuvaeli, Çuvaşeli, Hakaseli, Başkurteli, Tatareli, Kabartay-Balkar, Karaçay Çerkes, Türk soylu halkların yaşadığı, Rusya Federasyonu içerisinde yer alan birbirine komşu Cumhuriyetler. “Rusya Türkleri” adlı belgesel yapım, ortak bir geçmişi yaşayan bu cumhuriyetlerde, Sovyetler Birliğinin geçmişte kalmasından sonra çekildi.

Dağılan Sovyetler Birliğini oluşturan halklar arasında Türklerin sayısı oldukça yüksek. Geniş yüzölçümüyle, yerkürenin kuzeyini kaplayan eski birliğin hemen her yerinde yaşayan Türkler, boy adlarıyla anıldığından, birbirinden farklı uluslar gibi algılanıyorlar. Değişik adlarla, birbirine komşu yurtlarda yaşayan, önce Çarlık, sonra Sovyet yönetiminin tüm gücüyle ayrıştırmaya çalıştığı Türk soylu halkların, aslında aynı kökenden oldukları, artık yadsınamaz bir gerçek olarak herkesçe biliniyor.

“Ak Ana Kurdun Çocukları: Türkler”, “Yeli Dizginleyenler”, “Geleneğin koruyucuları” gibi bölüm adlarıyla yayınlanan belgesel, bu gerçeği güzel bir öyküyle kurguluyor; “Ak Ana Kurt söylencesi”.

Söylenceler, gerçekliğin imgelemle buluşmasının ürünü olan anlatılar.  Eski çağlardan beri söylenegelen, olağanüstü varlıkları, olayları konu edinen öyküler söylence; geçmiş yaşantılara özgü ögelerle şimdiki yaşantı arasında bağ kurma gücü imgelem diye tanımlanıyor TDK Sözlüğünde.

İki ucun bir yanındaki gerçeklikle, öbür ucundaki gerçeküstülüğü birleştiren Ak Ana Kurt söylencesi, Sibirya diye bilinen, Türklerin en eski yerleşim yerindeki Sayan dağından yayılan bir anlatı. Bu söylenceye göre; Ak Ana Kurt’un, yüz otuz üç oğlu vardı. Oğullar gündüzleri er, geceleyin kurt donuna girerlerdi. Ak Ana Kurt, oğullarını, halkı koruyacak yiğit birer soylu savaşçı olarak yetiştiriyordu. Ancak yağılar, Ak Ana Kurt’un kendilerine karşı bir ordu yetiştirdiğini duyunca ansızın saldırdılar. Ak Ana Kurt, yavrularını, gök boncuk donuna gizledi; boncukları göğe doğru saçtı. Esen yeller, boncukları acunun dört bir yanına dağıttı. Her bir gök boncuğun indiği yerde bir Türk ulusu belirdi.

Türkiye’de, giderek yaygınlaşan “Türkiye Türkiye’den Büyüktür”, “Türkler, Türklerden Çoktur” gibi derinlik anlatan söylemlere dayanak yapılabilecek güzellikteki bu söylence, yaşanılabilir dünyanın her yerindeki Türklerin varlığını açıklar nitelikte.

Türk yurtlarını, 1500’li yılların başından beri işgal eden Rus yayılmacılığının getirdiği üstünlükle hazırlanan belgesellerin en yenilerinden biri olan “Rusya Türkleri”, Rusya Federasyonu içinde kalan Türk bölgelerinde çekildi.

Sovyet yaymaca sinemacılarının ilklerinden Viktor Turin’in, 1929 yılında çektiği, Türk yurtlarındaki baylıkların sömürü yollarını aktardığı Türk-Sib belgeselinden farklı olarak “Rusya Türkleri”, birbirine komşu Türk soyluların ortak ekin değerlerini öne çıkarıyor. Dilden, söylencelerden, yaşama dönük ilgi alanlarından örnekler vererek Türk topluluklarının korunabilmiş somut, soyut varlıklarını anlatıyor.