MUSTAFA ÇOKAY

Yurdunun işgaline koşut olarak Şokay, Çokay, Tchokaieff ve Chokaev gibi değişik söylenişlerle anılan Mustafa Çokayoğlu, Kazak Türk’ü bir aydın, düşünür; dirençli bir ülkü, eylem adamıdır.

Rus işgali ve baskısına karşı, hangi boydan olduğuna bakmaksızın, tüm Türklerin dayanışmasını ve birliğini ve amaçlayan söylemlerini, “Türkistan Milli Birliği” adlı yapıyı kurarak yaşama geçirdi.

Yeniden bağımsızlık için Avrupa ve Türkiye’deki Türkistanlılarla birlikte hareket etmeyi, aynı çatı altında toplanmayı öngören düşüncelerini, “Yaş Türkistan” adlı dergiyle yaydı.

İkinci Dünya Savaşı öncesinde Rus yayılmacılığına karşı çıkan Çokay, savaş sırasında, esir Türklerden “Türkistan Taburları” oluşturarak Türkleri Ruslara karşı kırdırmayı amaçlayan Alman faşizmine karşı da direndi.

Yeni adı Kızılorda olan Kazak bozkırının güzel kenti Akmescit’te 1890 yılında başlayan yaşamı, 1910 yılında Berlin’de son buldu. Genç yaşta ve ani ölümüne Alman makamları “tifüs” nedeniyle derken, yakınları, Almanlar tarafından zehirlendiğini söylemiştir.

Kazak Türklerinin ünlü yönetmeni Satıbaldı Narımbetov yorumuyla 2008 yılında gösterime giren kurmacayı yazanlar arasında Sergey Bodrov, Yermek Tursunov gibi sinema anlatımını iyi bilen aydınlar var. Kısa ömrünü Türklerin özgürlüğü ve bağımsızlığı çabasıyla geçiren Mustafa Çokay’ın, çarpıcı çarpıcı özyaşam öyküsünü temel alıyor.