Tereddüt Çizgisi

Bu günlerde ülkemiz yargı kıyısından çok uzak düşmüşken, Selman Nacar’ın “Tereddüt Çizgisi” adlı yapıtı, bize töre ile özün çatışmasını gösterir. Yargıç olan bir kadının bir günlük yaşantısı içinde, kişi hem kendisiyle, hem de halk düzeniyle yüzleşir.

Canan adlı bu kişi, görünürde doğru yürür, töreyi bozmadan işini yapar. Lâkin özünde bir yıkım başlar. Çünkü töre her zaman istenilen adaleti taşımaz; kişi bazen yasa ile vicdan arasında kalır. Kutadgu Bilig’in öğüdüyle söyleyelim: “Töre kişi içindir, kişi töre için değil.” İşte bu yapıtta, töre özden uzak düşünce ne olur, onu görürüz.

Film, süssüz bir anlatı izler. Ev, iş yeri, duruşma odası… Her yerde boğucu bir durgunluk vardır. Kamera Canan’ın peşinden ayrılmaz; onun soluk alışıyla biz de daralırız. Bu yargıç, her an bir karar verirken, aslında kendini yargılar.

Tülin Özen, Canan rolünde sessizliğiyle konuşur. Yüzüne bakan kişi onun iç savaşını anlar. Gözleri, dertli bir halkın gözleridir. Bu yapıtta bir kadın görünür, ama ardında binlerce kişi vardır: Hak arayan, sesini duyuramayan, haksız yere yargılanan.

Yurdumuzda da birçok kişi, haksız yere baskılanmış, töresiz yargıların kurbanı olmuştur. Duruşmalar uzar, kararlar gecikir, suçsuzlar cezalandırılır. İşte bu film, bu sessiz çığlığı duyurur. Kutadgu Bilig şöyle der: “Bilgili kişi yargıda doğru yürür, doğru yargı devletin temelidir.” Ne yazık ki bu temel bugünlerde yıkılmıştır.

Tereddüt Çizgisi, bu yıkımı bağıra çağıra değil, susarak anlatır. Çünkü suskunluk bazen en keskin kılıç olur. Bu yapıtta ne bağırış, ne büyük söz vardır; ama Canan’ın yürüyüşü, yüzü, soluklanışı her şeyden güçlü bir feryattır.

Sonuçta bu yapı, bize yargının yalnızca kural olmadığını, özle, ahlakla ve insanlıkla yoğrulması gerektiğini anımsatır. Herkesin yargılandığı bu çağda, asıl yargılayan kişinin de kendi içine dönmesi gerekir. “Tereddüt Çizgisi”, bu içe bakışı sağlayan bir aynadır.