SÜRÜLERİN SÜRÜKLENİŞİ

“Kızıl ve Beyaz” diye Türkçeye çevrilen, “Yıldızlar ve Askerler” diye de bilinen kurmacada, Macar yönetmen Miklos Jancso yorumuyla 1917 Rus Devrimi sonrası yaşanan iç savaş dönemi işleniyor.

“Egri Yıldızları” öyküsünde olduğu gibi, kahramanları yıldız sözüyle tanımlama, Macar yazınında sıkça görülen bir eğilim.

Kızıllarla (Bolşevikler), Beyazlar (Menşevikler) arasında geçen çatışmaları, savaşın acımasızlığını, anlamsızlığını vurgulayan bir yaklaşımla anlatan kurmaca, bireysel kahramanlığın yerine, sürü tininin egemen olduğu eylemleri önceliyor.

Miklos Jancso, Macaristan’daki 1956 yılı ayaklanmasından sonra çektiği bu kurmacaynan, kendi yurdundaki gelişmelere karşı siyasi eleştirisini de, sanatsı bir yaklaşımla dışa vurur. Bir anlamda, “kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla” eğretilemesiyle kendi yurdundaki durumu özetler.

Karmaşanın arasında Macar askerlerin varlığını öne çıkartılmakla birlikte, aslında, Rusya, Macaristan olaylarıyla, iç çatışmaların, savaşların, yaşanan kötülüğün evrenselliğini, anlatının odağına yerleştirir.

Torino Atı gibi, Macar sinemasının biçem özelliklerini yansıtan yapıtlar arasında yer alan “Kızıl ve Beyaz”, üretken yönetmen Miklos Jancso’nun, Macar geçmişinden esinle çektiği çok sayıdaki nitelikli belgesel ve kurmacalardan biri.