ARŞIN MAL ALAN

Arşın Mal Alan, Sovyetlar Birliği döneminde, Azerbaycan Türklerince iki kez sinemaya uyarlanan ezgisel oyundur.

İlk Türk “müzikali” olarak adlandırılan aynı yılda çekilmiş yapımlardan biri olan Arşın Mal Alan filmi, Üzeyir Hocabeyov’un, 1913 yılında yazdığı ezgisel güldürü türündeki operasından sinemaya aktarılmıştır.

Köroğlu, Leyla ve Mecnun, Aslı ile Kerem gibi Türk destanlarını operalaştıran Üzeyir Hacıbeyov, Azerbaycan operasının da kurucusudur. Arşın Mal Alan, Üzeyir Hacıbeyov’un son yapıtıdır.

Azerbaycan’da, ilki 1945 yılında sinemaya aktarılan filmin öyküsünü Sabit Rahman yazmış, Rıza Tehmasib və Nikolay Leşenko birlikte yönetmiş ve dönemin ünlü sanatçıları Reşid Behbudov, Leyla Bedirbeyli ve Rehilə Mustafayeva oynamıştır.

Azerbaycan’daki İkinci Arşın Mal Alan filmi ise 1965 yılında Tevfik Tağızade yönetmenliğinde çekilmiştir.  Öyküsünü Tevfik Tağızade ile muhtar Dadaşov’un yazdığı müzikalde, Hasan Memmedov, Leyla Şıhlinskaya ve Ağadadaş Kurbanov oynamıştır

Genç bir tecimer olan Asker, evlenmeye karar verir, ancak evleneceği kişiyi kendi seçmek ister. Asker’in yakın arkadaşı Süleyman, kurnaz ve neşeli bir kişidir. Arkadaşının isteğini öğrenince ona endişelenmemesini, bir yol bulabileceğini söyler.

Asker, arşın malçı (kumaş satan) kılığına bürünecek, bu yolla kapı kapı dolaşarak kızların arasına girecek, içlerinden birini beğenip seçecektir. Asker bu oyunu beğenmiştir, hemen uygulamaya karar verir. Bir gün Gülçehre’yi görür, birbirlerine âşık olurlar.

Filmin başkişileri Asker’nen Gülçehre başlarına buyruk, bağımsız ruhlu iki âşıktır. Gülçehre’nen Asker’in gülünç hale gelen olaylar zincirinde yaşadıkları aşk, filmin konusunu oluşturur.