DENEY BİZİM, KİMSEYE KAPTIRMAYIZ

Yeter ki, bir şeyin iyi bir karşılığı olsun; amerikan girişimi “paylaşım” için orada olur. Petrolden, kahveye, ilaçtan, sinemaya, getirisi büyük akla gelen hangi alan varsa amerika tüm varlığıyla, ve en bencil benliğiyle yerini alır.

İkinci dünya savaşı süreci ve sonrasında tüm dünya yoksullaşırken, Amerika baylaşmayı başaran bir devlet ve kazanmaya güdülenmiş bir ulus olarak, özünü her şeyin iyesi, tüm dünyanın ve uzayın tek sahibi görmeye de başlamıştı.

Dünyanın en etkili yaymaca gücü sinemayı bu arada iyice tekeline alan amerika, bir dönüştürme aracı olarak bir yandan kendi öykülerini yaratır ve dayatırken, bir yandan da başkalarının değerlerini ele geçiren, işine yarayacak biçime sokan anlayışla yeniden üreten bir çaba içine girdi.

Sözgelimi, Almanların acımasız faşistler olduğunu bilimle kanıtlayarak yayabilmek adına yapılan Milgram Deneyi istenilen sonucu vermeyince, ortaya çıkan yeni durumdan yararlanma yollarına gidildi, doğal amerikan davranışıyla.

Stanley Milgram’ın 1961 yılında Yale Üniversitesinde başlattığı deneyi, 1971 yılında bu kez Stanford Üniversitesinden ruh bilimci Philip Zimbardo yineledi ve insanın ırkı, ulusu farketmeksizin genel anlamda baskı ve şiddetle korkuya sürüklendiğini, korkunun insanın zayıflıklarını öne çıkardığını yeni bir deneyle ortay koydu.

Konuyu Almanlar, Deney adlı bir kurmacayla 2001 yılında, yeniden görünür kıldılar; yalnızca biz değil, siz de faşistsiniz mi demek istediler bilinmez ama film ilgi gördü ve amerikalıların kazanmaya ayarlı duyargalarına ulaştı.

İkinci Deney kurmacası, bu kez Paul Scheuring yönetmenliğiyle 2010 yılında abd kaynaklı olarak izleyiciyle buluşturuldu.

Genelde onar yıl arayla belli konuları yineleme yoluna giden amerikan sineması, bu kez çok beklemeden 2015 yılında, kendi deneyini, Michael Almerayda yorumuyla Deneyci adıyla çıkardı. Aynı yıl Stanford Hapishane Deneyi kurmacasını gösterime soktu; deney bizim kimseye kaptırmayız, sözünün altını çizdi.

Adı: Stanford Hapishane Deneyi
Özgün Adı: The Stanford Prison Experiment
Yönetmen: Kyle Patrick Alvarez
Öykü: Philip Zimbardo (Şeytan Etkisi adlı betik)
Yazan: Tim Talbott
Görüntü: Jas Shelton
Kurgu: Fernando Collins
Müzik: Andrev Hevitt
Oyuncular: Billy Crudup, Ezra Miller, Michael Angarano, Tye Sheridan, Yusuf Ahmetov, Olivia Thirlby, Johnny Simmons, Gaius Charles, James Volk, Nelsan Ellis, Thomas Mann, Moises Arias, Keir Gilchrist, Nicholas Braun, Bilade Aybars, Kee Hong Lee, Logan Miller, Matt Bennett, Jesse Cerare, Brett Davern, James Frecheville, Miles Heizer, Jack Kilmer, Callan McAuliffe, Benedict Samuel, Chris Sheffield, Harrison Thomas, Kim Koscki
Yapım Tasarım: Gary Barbosa
Sanat Yönetmeni: Andres Cubillan
Yapımcı: Lauren Bratman, Brent Emery, Lizzie Friedman, Karen Lauder, Greg Little
Dil: İngilizce
Süre: 122’
Yapım: ABD – 2015